ZAANDAM 26/7 - De kantonrechter in Zaandam heeft de 56-jarige schipper van de tjalk die vorig jaar oktober tegen de spoorbrug over de Zaan voer, deze week vrijgesproken. De rechter vond het onbegrijpelijk dat de brugwachter, die de brug op afstand bediende, de tjalk niet had gezien en niet kón zien door de passerende tegenvaart. Hij noemde het onverstandig en in strijd met de veiligheid dat overheden op zo’n manier op de personeelskosten bezuinigen.
Tegen de schipper van de tjalk was proces verbaal opgemaakt omdat hij doorgevaren zou zijn toen de brugwachter het licht op rood zette. De tjalk raakte vervolgens de beschermingsplaat van de brug, waardoor lichte schade aan het bakboordvoorschip ontstond. Doordat de beschermingsplaat van de brugstoelen verbogen was, kon de brug niet meer dicht en was het treinverkeer ruim anderhalf uur gestremd.
Niet te voorkomen
De schipper kreeg een boete van 200 euro voor door rood licht varen, maar liet de zaak voorkomen omdat hij het niet eens was met de conclusies van het openbaar ministerie. Hij verklaarde bij de rechter dat het licht eerst op groen had gestaan en hij de brug invoer op het moment dat het laatste van de twee passerende schepen uit de andere richting de brug passeerde. Op dat moment zette de brugwachter het licht op rood, maar toen kon de tjalkschipper een aanvaring niet meer voorkomen.
De brugwachter had tegenover de politie verklaard dat de brug snel dicht moest vanwege het treinverkeer. Hij draaide de brug dicht toen de schepen vanuit de zuid door de brug waren. De opvarende tjalk kon hij vanuit zijn observatiepunt niet zien. Pas toen de schepen aan de zuidkant zijn zicht niet meer belemmerden, zag hij de tjalk en drukte hij op de noodstop om het dichtdraaien te stoppen.
Inmiddels is de situatie bij de spoorbrug verbeterd doordat er andere camera’s zijn geplaatst, maar schippers en brugwachters maken zich ernstig zorgen over de situatie op de Zaan. Zo is de afstandsbediening van de nieuwe Bernhardbrug zo onbetrouwbaar dat er sinds kort een portokabin op de brug staat en er steeds twee mensen aanwezig zijn om de brug te bedienen.
Zie ook:
De aanvaring van het Duitse ms Niederrhein met de spoorbrug over de Zaan bij Zaandam op zondag 17 december 2006 is volgens het Korps Landelijke Politiediensten te wijten aan de brugwachter die de spoorbrug te vroeg sloot. Dat was in november ook al het geval. Woordvoerder Ed Kraszewski van de KLPD stelt in het Noordhollands Dagblad dat de brugwachter zondagochtend vroeg door de laaghangende zon vermoedelijk geen helder beeld op zijn monitor had.
Niemand raakte gewond bij de botsing. Schipper Frank Adebahr heeft forse schade aan zijn stuurhut en de inrichting. Hij weet zeker dat hij zondagochtend half acht groen licht had voor de spoorbrug. Het 80 meter lange, met tarwe geladen ms Niederrhein is na politieonderzoek door een duwboot naar de losplaats bij Meneba in Wormerveer gevaren.
Diepgaand onderzoek
Zaanstad beloofde een diepgaand onderzoek instellen nu voor de tweede keer binnen een maand een vrachtschip in aanvaring is gekomen met deze spoorbrug. De eerste maatregel die Zaanstad heeft genomen is een brugwachter neer te zetten op de Prins Willem Alexanderbrug in Koog aan de Zaan. 'Deze brugwachter kan de spoorbrug ook zien. Tot nu toe werd de brug bediend vanuit het kantoor van de Havendienst in Zaandam', aldus wethouder Ronald Ootjers in de regionale krant.
ProRail, dat het spoornet beheert, wil dat op korte termijn overleg op 'hoog niveau' plaatsheeft tussen Zaanstad en de regiodirectie van ProRail Randstad Noord. 'We onderzoeken of we schadeclaims kunnen indienen', zegt woordvoerster Lidwien de Pater in het NHD. De oeververbinding was zodanig kapot dat zij niet meer dicht kon. ProRail gaf de brug zondag rond de middag weer vrij voor het treinverkeer tussen Zaandam en Zaandam Kogerveld.
Vierde in korte tijd
In Weekblad Schuttevaer van 2 december sprak de afdeling Zaanstreek van Koninklijke Schuttevaer haar grote zorgen uit over de navigatie op de Zaan. Toen hadden er in korte tijd al drie aanvaringen plaats gehad met de op afstand bediende spoorbrug. Daar is nu dus een vierde bij gekomen. Van de bediening op afstand van de stadsbruggen bij de Wilhelminasluis (vanaf 2 januari) zou de onveiligheid nu al vast staan. ‘De automatisering is een prestigekwestie geworden, maar is een regelrechte ramp', volgens Schuttevaer's afdelingsbestuurder Leo Dekker.
De centrale bediening voldoet volgens Gedeputeerde Staten van Noord-Holland volledig aan de gestelde eisen. Het collega antwoordt op vragen van het SP-Statenlid Putters:
'Het proces van bediening op afstand verschilt ten principale niet van bediening ter plaatse, zij het dat het direct visuele zicht is vervangen door zicht met behulp van camera’s en eventueel radar. Het bedienen op afstand voldoet aan de Richtlijnen Vaarwegen 2005 als voor wat betreft het zicht is voldaan aan een aantal voorwaarden: er moet zicht zijn op de brugopening zelf, de naderingsgebieden voor de scheepvaart aan beide zijden en op het brugdek tot en met de afsluitbomen. In het concept voor de centrale bediening van de Zaan wordt aan deze voorwaarden voldaan. De spoorbrug maakt onderdeel uit van het voorstel voor de centrale bediening op afstand in het UNAprogramma “Water als economische Drager”. '
Brugwachters onder druk
Het voorlaatste incident met de spoorbrug trof schipper Piet Heuvelman van het beunschip Risico uit Ouderkerk aan de IJssel. Hij passeerde de brug in de avond van 13 november als derde in een konvooi richting Wilhelminasluis toen de brug voor zijn kop werd dichtgedraaid. Hij zegt zeker 60.000 euro schade te hebben opgelopen. De gemeente Zaanstad, verantwoordelijk voor de bediening op afstand van de spoorbrug, wilde hangende de juridische afwikkeling niet reageren in Weekblad Schuttevaer. De brugwachters hebben volgens de krant een spreekverbod gekregen. Maar volgens onbevestigde berichten heeft de brugwachter zich onder druk laten zetten door de spoorwegen.
De beheerder van het spoor Zaanstad-Hoorn, ProRail, moet toestemming geven voor opening van de brug. Die mag maar enkele minuten open staan in verband met het drukke treinverkeer op dit traject. De brugwachter, die op de Alexanderbrug zetelt, zou zijn gebeld dat de brug onmiddellijk dicht moest, omdat twee treinen onderweg waren. ‘Hij is in paniek geraakt en heeft het gedaan.’ De klap die volgde was zo groot dat een 300 kilo zwaar onderdeel van de brug in het gangboord van de Risico terechtkwam.
Eigendomskwestie
Bestuurslid Leo Dekker van Schuttevaer Zaanstreek voorziet nog meer problemen met de bruggen over de Zaan. ‘De stadsbruggen aan weerszijde van de Wilhelminasluis worden straks bediend vanuit het Havengebouw, maar dat gaat helemaal niet werken. De bediening is nu nog in handen van de sluiswachters, wat logisch is want zij zitten er met hun neus bovenop. Straks moeten ze bellen naar de centrale bediening dat ze een brugopening nodig hebben. Zelf kunnen ze alleen nog de sluisdeuren bedienen.’
Dat de bediening van bruggen en sluis wordt gescheiden heeft te maken met het eigendom. De sluis is van het hoogheemraadschap, de bruggen zijn van de gemeente. Zaanstad betaalt een vergoeding aan het hoogheemraadschap voor bediening van de bruggen, maar ziet in bediening op afstand een bezuinigingsmogelijkheid. Sluiswachter Cees van Vliet zegt in Weekblad Schuttevaer dat nu al duidelijk is dat van een bezuiniging geen sprake zal zijn. ‘Er zijn tonnen in geïnvesteerd, terwijl mijn werkgever, het hoogheemraadschap, uit veiligheidsoverwegingen zelfs heeft aangeboden de brugbediening gratis te doen. Wij zitten hier toch. Maar de havenmeester is bang voor gezichtsverlies en wil de operatie koste wat kost doorzetten.’
Woedende omstanders
Volgens Van Vliet is uit een proef van drie weken duidelijk geworden dat het nieuwe systeem gevaar oplevert voor het verkeer. ‘Het zijn hele drukke bruggen met veel voetgangers, bussen en auto’s. Wij hebben daar zicht op en kunnen de slagbomen nog even openhouden als we zien dat er anders ongelukken gebeuren, omdat iemand gewoon doorloopt of een auto met razende vaart nadert. Maar met camera’s kijk je niet verder dan dertig meter. We hebben ons tijdens de proef letterlijk moeten verstoppen in ons hok voor woedende omstanders, omdat iemand in een invalidekarretje dreigde te verongelukken. De mensen houden ons verantwoordelijk, maar we kunnen straks niet eens de brugseinen voor de scheepvaart bedienen.’
Dekker wijst er daarbij op dat de brugbediening wordt overgelaten aan mensen die onvoldoende kennis hebben van binnenvaart. ‘Onder de brugwachters zijn ook uitstekende vaklieden, maar ze beseffen lang niet allemaal wat het is om bij harde wind met een leeg schip over de Zaan te varen.’
Bernhardbrug
Tot overmaat van ramp, stelt Dekker, gaat ook veel mis bij de bouw van de nieuwe Bernhardbrug. ‘De brug heeft een remmingwerk gekregen dat geschikt is voor Madurodam, maar totaal niet voor de huidige vaart. Wij hebben daarvoor gewaarschuwd, maar dat heeft niet geholpen. En nu de fietsbruggen aan de brug zijn gehangen, blijkt dat de aanbruggen over het vaarwater steken. De doorvaartbreedte is nu verkleind van de beloofde achttien naar vijftien meter. Hier gebeuren dingen, die echt ongelooflijk zijn.’
Zowel Dekker als Van Vliet zeggen de politiek onbenaderbaar te vinden. Dekker heeft zelfs alle vertrouwen in de gemeentelijke bestuurders verloren.
Tjalk had groen licht
Donderdag 26 oktober voer een 55-jarige schipper met zijn tjalk tegen de spoorbrug. Er vielen geen gewonden. Het treinverkeer was van 18:00 tot 20:00 uur stilgelegd. Het Korps landelijke politiediensten stelde een onderzoek in. Het treinverkeer is tot 20.00 uur stilgelegd in verband met reparatiewerkzaamheden aan de spoorbrug. Er vielen geen gewonden.
De tjalk voer op de Achterzaan vanuit de richting van de Alexanderbrug in de richting van de Bernardbrug. De schipper is vermoedelijk door rood gevaren nadat twee schepen uit de andere richting nog wel mochten passeren, aldus het politiebericht. De schipper was in de veronderstelling dat hij het groene doorvaartlicht had gezien en aan de beurt was om door te varen.
De brugwachter op de Alexanderbrug had het licht op rood gezet en het sluiten van de brug ingezet om een trein te kunnen laten passeren. Op het moment dat het schip achter de passerende schepen vandaan kwam en op de monitor zichtbaar werd was het voor de brugwachter te laat om in te grijpen. De tjalk raakte de beschermingsplaat van de brug eerst met de beide bakboord voorbolders en vervolgens met de bakboordszijde van de roef. De voorste bolder raakte ingedrukt en beide bolders en de roef liepen verfschade op. Het raampje van het toilet sneuvelde door de klap.
De schipper heeft na de aanvaring het schip afgemeerd in de Wilhelminasluis waar hij zich bij de Waterpolitie meldde. Hij plaatste een oproep voor getuigen op internet.