ABRI: 'Afschrijvingen lager, winsten omhoog'

Schipperse Mieke Kuipers, meewerkend partner op de spits Hensie, bezorgde het project de binnenvaartdimensie. Met drie schippersvrouwen, een varende verslaggeefster, drie schippers en een ex-schipper aan de wal, valt de belangstelling van varenden in het KSCC Schipperscentrum in Nijmegen nog tegen. Ondanks de support van Kantoor Binnenvaart. In Zwartsluis en Hardinxveld-Giessendam zullen het er vast meer zijn. Dan zijn er ook specialisten bij van de Rabobank, één van de sponsoren van het project. Coördinator Jet Proost komt uit de landbouwhoek en had tot nu toe vooral contact met boerinnen, vrouwen van tuinders, recreatieondernemers en andere mkb'ers. Haar leestafel is gevuld met brochures vol praktische tips en ervaringen, met sprekende titels als 'Ja, ik wil', 'Het loopt in de miljoenen', 'Een appeltje voor de dorst' en 'Samen aan het roer'.

Informeel gesprek
In het informele gesprek komen de vragen al gauw op tafel: over pensioenopbouw, de mogelijkheid om eerder te stoppen als de partner gehandicapt is geraakt, en over het accountantsrapport ('het duurste boekje in de kast'). Lilian van Hiele van het AMVV-Steunpunt Binnenvaart weet uit bijna twee jaar ervaring dat varenden hun zaken in het algemeen uitstekend voor elkaar hebben. 'Tót er iets gebeurt. Problemen ontstaan vaak bij ziekte: een partner valt uit, behandelingen duren lang, het bedrijf ligt stil. Er kan veel, als je maar een goede boekhouder hebt. Met een 'droge' boekhouder valt het vaak tegen', zegt Van Hiele. Haar tip: 'Schrijf je in voor een huurwoning in de plaats waar je ooit aan de wal zou wilen gaan. Het duurt al gauw 4 à 5 jaar voordat je in aanmerking komt.'

De adviezen in het kader van 'Je Verdiende Loon' zijn gratis; de Europese Commissie, provincies en (agrarische) organisaties betalen de kosten. Wie wil kan een afspraak krijgen met een adviseur van de Rabobank, of een gratis vervolgcursus volgen.

De Stichting ABRI (Administratie, Begeleiding, Rechtshulp, Incasso) doet al sinds 1971 voor honderden schippers méér dan de boekhouding. 'We doen alles wat met het economische te maken heeft', vat Onderdelinden samen. Hij heeft voor de gelegenheid een jaarrekening en een fiscaal rapport opgesteld van de verzonnen V.O.F. Jansen te Groningen (ms Kyra, 1027 ton). Hij legt de belangrijkste elementen van de rapporten uit, benadrukt dat de boekwaarde de theoretische waarde van het schip weergeeft en dat de oudedagsreserve geen geld is wat je ergens kunt halen. 'Eigenlijk is het een oudedagsschuld. Vandaag geniet je de voordelen, de kosten worden verdaagd naar later.'

Netto per ton per dag
Onderdelinden weet hoe de fiscus redeneert, hoe scheepvaartbanken denken. 'Ik woon er bijna...' Banken willen weten wat de schipper per ton per dag netto opvaart, de opbrengst gedeeld door het tonnage en 330 dagen. 'Je hoeft geen 330 dagen te varen, het is een standaardregel bij alle banken. Soms is het wel eens teveel leidend, bijvoorbeeld als blijkt dat je minder opvaart dan een ander. Pech, geluk en ondernemerschap zorgen voor grote verschillen; het laatste vooral. Er is geen gemiddelde dat je moet opvaren, vaak moet je je tong plat praten voor een nieuwe financiering. Privé-opnames van één euro meer dan het resultaat, zorgen al gauw voor problemen.' Varenden weten dat degene die het goed doet, bij de bank meer voor elkaar krijgt. Bijna altijd wordt gekeken naar het verleden. Onderdelinden: 'Dat is goed zolang je goede cijfers kunt laten zien...'

Dat een goede boekhouder geld oplevert, illustreert hij aan de hand van een bankofferte waarin de 10.000 euro afsluitprovisie tot 5000 euro werd teruggebracht. 'Je moet gezond leergierig zijn, de grote lijnen willen begrijpen', raadt Onderdelinden varende ondernemers aan. 'Op je boekhouder mag je best kritisch zijn. Tegenwoordig moet alles sneller, meer en beter. Daar kun je zelf ook het nodig aan doen. Een zelfgemaakt overzicht van wat je opvaart levert je bij de bank extra punten op.' Volgens hem werkt van de ABRI-klanten inmiddels de helft met een boekhoudprogramma om zicht te houden op kosten en opbrengsten. 'Je moet dan uiteraard accuraat zijn, anders werkt het niet.'

Geen belasting betalen
Onderdelinden maakt er geen geheim van dat ondernemers de cijfers graag manipuleren tot het niveau waarop ze geen belasting betalen. 'Veel afschrijvingen verkleinen je winst en dus betaal je minder. Het varend bedrijf en de fiscale werkelijkheid zijn twee werelden', legt hij uit.

Veranderingen in de markt vragen tijdig overleg met de belastinginspectie. 'Na de laatste sloopronde in 1998 kwam bijvoorbeeld de problematiek van het kleine schip in volle omvang naar boven. Daar zijn we over in discussie gegaan met de fiscus.' Privé-opnames, investeringen, reparaties en eerder gaan stilliggen aan het eind van het jaar - alles heeft fiscale effecten. In september afstemmen met je boekhouder wat er nog kan en wat slim is, kan helpen, beaamt Onderdelinden. 'Hoewel ik niemand ken die om puur fiscale redenen eerder gaat liggen. Dat druist toch teveel tegen de natuur in', lacht hij.

Winstverdeling
Een 50/50 verdeling van de winst is in de binnenvaart heel normaal, maar onder bepaalde omstandigheden kan die van jaar tot jaar anders zijn. In de landbouw moet je rol als meewerkend echtgenoot formeel zijn vastgelegd, weet Jet Proost. Onderdelinden herinnert zich uit 31 jaar ABRI geen discussie met de fiscus over het beginsel dat ook de meewerkend partner 1225 uur moet werken in de onderneming. 'Ik ken geen schippersvrouw die daar ooit problemen mee heeft gehad. Ook niet nadat steeds meer varenden twee weken op / twee weken af zijn gaan varen. Zelfs het wachten op een reis in de beurstijd was nooit een punt van discussie.'

Schippers hopen het tot hun 65ste uit te zingen, bleek ook op de bijeenkomst in het KSCC Schipperscentrum in Nijmegen. 'Dat hoeft overigens niet altijd met alleen maar werken', tipte Wim Onderdelinden. Hij wees naar de Wet inkomensvoorziening voor oudere en arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ), die schippers vanaf hun 55ste een inkomen op AOW-niveau kan bieden. 'Je schip is niet meer je pensioen, al geloof ik wel dat het verbetert bij de wat grotere schepen', zei Onderdelinden. Schippers wedden voor hun oudedagsvoorziening doorgaans op twee paarden: het schip en lijfrentepolissen.

Afrekeningsprobleem
Het afrekeningsprobleem is gigantisch veel zwaarder geworden, volgens Onderdelinden. 'Stel dat je 700.000 euro boekwinst hebt, moet je 52% betalen. Voor varende ondernemers was er tot 2001 een apart tarief van 45%, maar dat is van de ene op de andere dag 7% verhoogd. Een heel vervelend tarief', vindt de ABRI-directeur. 'Je praat over 7% van tonnen!' Of het beter is dan maar steeds in een nieuw schip te investeren? 'Je kunt geluk hebben, maar de laatst galg kan heel vervelend zijn als je boekwinst hoog is.'

Lijfrentepolissen staan in een kwade reuk, sinds in de publiciteit kwam dat veel van de inleg opgaat aan kosten. 'Het is een megaprobleem', zegt Wim Onderdelinden. 'Je moet je erop voorbereiden dat de polis minder uitbetaalt dan de inleg.' In de media wordt al gesproken van een debacle 'groter dan Dexia' en 1,5 miljard schade voor deelnemers (Zie: www.verliespolis.nl). De ABRI-directeur roept in herinnering dat al 'sinds mensenheugenis' wordt aangedrongen op helderheid. 'Je moet aan de voorkant kunnen zien hoeveel kosten in rekening worden gebracht. Een fatsoenlijk kostenpercentage is 7%, niet meer.' Zijn advies aan schippers die zekerheid willen: 'Vraag eerder op wat je lijfrentepolis oplevert als je nu zou stoppen. Vraag inzage, maak het plaatje.'

Overigens geldt volgens Onderdelingen nog steeds dat pensioenpremies fiscaal aftrekbaar zijn voor wie een pensioengat heeft. 'Iedereen heeft dat, dus je kunt altijd bijstorten.' Wie vanaf z'n 63ste jaar een geleidelijk aflopend inkomenspatroon kan realiseren, is daarmee het beste uit. 'Het moet niet schokkend zijn. Om dat voor elkaar te krijgen is maatwerk, estate planning. Je kan er niet vroeg genoeg aan beginnen.'