Voor ICT-bedrijven blijft de binnenvaart een nichemarkt - die soms onvoldoende aandacht krijgt wegens de beperkte commerciële impact. Maar het is een markt met specifieke behoeften. De introductie van ICT in de binnenvaart heeft ook een groot maatschappelijk nut, omdat het een wezenlijk instrument is om moderne beheersmethodes zoals River Information Services in te voeren en te doen aanvaarden. Ook de integratie van alle logistieke activiteiten in een grote keten vereist veralgemeend ICT-gebruik. Tot slot biedt ICT de mogelijkheid om het relatieve isolement op het water te doorbreken, om contacten te onderhouden met de kinderen en met familie op de wal, en om commerciële relaties met bevrachters en opdrachtgevers te intensiveren, te automatiseren en te integreren.
PC voor 95% varenden
Bijna alle binnenvaartondernemers (95 procent van de ondervraagden) hebben tegenwoordig een of meer personal computers (PC) aan boord, 4 procent meer dan bij een vorige enquête in 2005. Meer dan vier op vijf binnenvaartondernemers (84 procent) beschikken over internet en e-mail, dat is 30 procent meer dan in 2005. De grotere schepen hebben een uitgebreidere ICT-infrastructuur dan de kleine vaartuigen.
De ICT-kennis aan boord is toegenomen tegenover 2005 en ook het gebruik ligt nu hoger: 77 procent van de schippers gebruikt zijn PC iedere dag minstens één uur voor professionele toepassingen; bij het gebruik van internet is dat 47 procent.
Commuicatiekosten
ICT in de binnenvaart kent verscheidene knelpunten. Aan de kant van de binnenvaartondernemers zijn er twee dominerende klachten. De communicatiekosten zijn erg hoog: de telefoonrekening beloopt gemiddeld € 350 per maand en de internetrekening zo'n € 60 per maand. Ook hebben binnenschippers in België, Nederland, Frankrijk en Duitsland niet overal internetdekking. GPRS en UMTS zijn de frequentst gebruikte internettechnologieën. Daarnaast zijn er klachten over de te sterke fragmentatie van het online informatie-aanbod, en over de weinige tijd die binnenvaartondernemers aan ICT kunnen besteden.
Bevrachters vinden dat het e-mailverkeer beter zou kunnen georganiseerd worden, en ervaren een grote nood aan gestandaardiseerde elektronische communicatie wat zij een noodzaak noemen voor een betere integratie van de binnenvaart in de logistieke keten. Bevrachters ervaren de binnenvaart dikwijls als een grijze zone in de logistieke keten.
RIS-voordelen
Hoewel tegenwoordig 58 procent van de binnenvaartondernemers positief staan tegenover River Information Services (in 2005 wist 32 procent er nog niet van af) weet de helft niet welke voordelen zij zelf er zouden mogen van verwachten. Hoewel een meerderheid er positief tegenover staat (uit redenen van concurrentie en veiligheid), weten toch nog 28 procent niet wat Automatic Identification System (AIS) betekent. Slechts 11 procent van de binnenvaartondernemers erkennen het belang van AIS voor de Totale Logistieke Keten (TLK).
Bij de bevrachters is een nog groter percentage (33 procent) dan bij de binnenschippers onbekend met AIS, maar daarentegen ziet 52 procent wel het belang in van AIS om redenen van concurrentie, veiligheid en TLK. Een derde van alle bevrachters erkennen het belang van AIS voor de Totale Logistieke Keten (TLK).
Toepassingen
Interessant zijn de vaststellingen van de enquête over het soort gebruik dat binnenvaartondernemers en bevrachters maken van hun ICT-infrastructuur. Promotie Binnenvaart Vlaanderen (PBV) en het Vlaams Instituut voor de Logistiek (VIL) hebben gepeild naar vier toepassingsgebieden: algemeen management, klantenmanagement, reismanagement en ladingmanagement. De conclusies verschillen sterk volgens de categorieën van binnenschippers. Een algemene vaststelling is dat ICT vooral gebruikt wordt voor het optimaliseren van eigen processen en voor de nautische veiligheid, en veel minder voor de integratie van de binnenvaart in de logistieke keten. Binnenschippers maken vooral gebruik van elektronische vaarkaarten, elektronische vrachtdocumenten, en toepassingen voor boekhouding en facturatie.
Uit de enquête over het ICT-gebruik in de binnenvaart trekken PBV en VIL vier algemene conclusies:
- In vergelijking met een gelijkaardige enquête in 2005 is het bezit, de kennis en het gebruik van ICT bij de binnenvaartondernemers aanzienlijk toegenomen. Dat geldt zowel voor PC's, internet en een reeks applicaties.
- Binnenschippers en bevrachters hebben vooral nood aan actuele vaarweginformatie en ICT-applicaties voor het afhandelen van de administratie. Bevrachters hebben een bijkomende informatienood omtrent de ketenintegratie en de betrouwbaarheid van een transport.
- Hoewel de hoogste ICT-maturiteit bij het wegtransport voortkomt, blijkt de gemiddelde binnenvaartondernemer al verder geautomatiseerd dan de gemiddelde wegtransporteur. De ICT-maturiteit is een becijferde score die afgeleid wordt uit vijf criteria: bezit van PC en internet; kennis van ICT; professioneel gebruik van ICT; softwarebezit voor algemeen management, klantenmanagement, reismanagement en ladingmanagement; houding tegenover ICT. De ICT-maturiteit in de binnenvaart verschilt volgens het type transport. Zo gebruiken het tank- en containertransport meer ICT dan het bulkvervoer. Dit is verklaarbaar: stuwage-applicaties zijn bruikbaar voor container- en tanktransport maar niet voor bulkvervoer. In tegenstelling tot bedrijven die werken op de spotmarkt, doen binnenvaartondernemingen met een vast contract vaker beroep op ICT - in sommige gevallen omdat de opdrachtgever mee investeert in toepassingen voor communicatie en voortgangsrapportering.
- Bemoedigend is dat er bij zowel binnenvaartondernemers als bevrachters een grote vraag bestaat naar nieuwe toepassingen. Deze instrumenten zullen de sector verder professionaliseren en de ICT-evolutie in de binnenvaart tijdens de volgende jaren versnellen.
- Nood aan online reisinformatie. Bovenaan het verlanglijstje van binnenvaartondernemers en bevrachters staat informatie over waterstanden en stremmingen. Daarenboven willen binnenvaartondernemers meer informatie over het weerbericht, en zouden bevrachters graag meer informatie ontvangen over openingstijden van sluizen en bruggen.
- Nood aan online ladinginformatie. Twee behoeften zijn gelijk bij binnenvaartondernemers en bevrachters: het elektronisch beschikbaar hebben van het binnenvaartreglement, en het matchen van vraag en aanbod van lege schepen. Binnenvaartondernemers hechten daarenboven een groot belang aan het elektronisch registreren van de ladinggegevens, en bevrachters wensen een betere uitwisseling van ladinggegevens met de terminals.
- Nood aan online informatie rond de onderneming. De prioritaire wensen van binnenvaartondernemers betreffen het aanvragen van vergunningen, en het afhandelen van vaarrechten en havengelden.
Een overzicht met grafieken van de resultaten (PDF, 2,4 Mb!) vindt u op de home page van de PBV-website: www.binnenvaart.be